O nama
SINDIKALNI POKRET NA TERITORIJI AP VOJVODINE
-ISTORIJA SAVEZA SAMOSTALNIH SINDIKATA VOJVODINE-
Savez samostalnih sindikata Vojvodine, kao sastavni deo Saveza samostalnih sindikata Srbije, baštini tradiciju matične organizacije koja traje više od 100 godina, tačnije od 1903. godine i osnivanja Radničkog Saveza - s tim što je važno naglasiti da teritorija na kojoj deluje SSSV a to je teritorija AP Vojvodina, tada nije bila u sastavu Srbije.
Prvi oblici organizovanja radnika na teritoriji današnje APV zabeleženi su uoči buržoasko-demokratske revolucije 1848/49.godine. Bila su to, uglavnom, zanatska društva i sezonski radnici u poljoprivredi.
Prva radnička organizacija u Novom Sadu "Potporna i putnička blagajna novosadskih tipografa", osnovana je 1867.godine. Dokaz dobre organizovanosti grafičkih radnika je i štrajk u štampariji Arse Pajovića u Novom Sadu , 1882.godine.
Borba radnika za veća prava i njihovo organizovanje u radničke organizacije u Vojvodini, nastavlja se do kraja 19. veka, pa i do početka Prvog svetskog rata pod direktnim uticajem Pešte.
Između dva svetska rata, a posle ulaska teritorije Vojvodine u Srbiju, odnosno, zajedničku državu, radnički pokret i na ovoj teritoriji je trpeo sve posledice oštre klasne borbe, diktature i zabrana sindikalnih i levičarskih pokreta.
Posle oslobođenja zemlje 1945.godine, u izmenjenim društveno-ekonomskim uslovima, dolazi do obnove rada sindikata i to kao jedinstvenih sindikata Jugoslavije, uz formiranje Zemaljskih odbora po Republikama, odnosno Pokrajinskog odbora Vojvodine i Oblasnog odbora Kosova i Metohije.
1948.godine Jedinstveni Sindikati Radnika Jugoslavije menjaju naziv u Savez sindikata Jugoslavije, dok na republičkom nivou, pa i za Srbiju postoji " Savez Sindikata Jugoslavije za Srbiju".
U uslovima obnove porušene zemlje i planske socijalističke privrede, sindikat (čiji su članovi bili svi zaposleni), bavio se pitanjem povećanja proizvodnje, snabdevanja radnika životnim namirnicama, obezbeđivanja stanova za radnike, obrazovanja radnika i sindikalnih aktivista, zaštite na radu ali i sportsko-rekreativnih aktivnosti, kao i tarifnom politikom i zaradama.
Posebna etapa u razvoju sindikata na ovom prostoru počinje 1950.godine "uvođenjem" samoupravljanja, odnosno, zakonskim proglašenjem državnih privrednih preduzeća za opštenarodnu imovinu kojom upravljaju radni kolektivi.
Uz već postojeću ulogu, sindikat dobija novu – u postupku izbora radničkih saveta i njegovih organa. Radnički saveti su imali odlučujuću ulogu u određiivanju plata za radnike ali su prilikom donošenja pravilnika o platama morali dogovoriti se sa sindikatom.
Sa razvojem privrede i njenih mogućnosti, pre svega zbog povećanja produktivnosti, naravno uvek pod velikim uticajem Komunističke Partije Jugoslavije, Sindikat počinje više da se bavi lokalnim temama ( komunalnim uslugama, zdravstvenom zaštitom, stambenom izgradnjom ) ali i da zastupa stav manje centralizovane raspodele dohotka između privrednih organizacija i države – zalaže se da što više ostaje preduzećima. Takva raspodela omogućuje da se i tzv. unutrašnja raspodela dohotka počinje vršiti na osnovu analitičke procene radnog mesta uz vrednovanje učinka čime se obezbeđuje rast ličnih dohodaka u skladu sa rastom proizvodnje i produktivnosti.
U ovom periodu, tačnije 1964. godine posle dugogodišnjeg zahtevanja od strane sindikata u svim radnim kolektivima je uvedena 42-časovna radna nedelja.
Takođe, organizaciono, u ovom periodu dolazi do ukrupnjavanja granskih sindikata jer je njih dvadesetak svedeno na šest .
Najdinamičniji period svog razvoja, Savez sindikata - na svim nivoima, je imao od 1965.godine, godine prve privredne reforme – pa do 1989.godine – kada se donošenjem Ustava Srbije uvodi politički pluralizam zasnovan na svojinskom pluralizmu i tržišnoj ekonomiji.
Bio je to period velikog uspona i razvoja privrede SFRJ, perioda u kome je industrijalizacija zemlje koja je u obnovu 1945. godine ušla kao razorena, poljoprivredna zemlja bez infrastrukture, dostigla svoj maksimum – što je radničkoj klasi omogućilo rast životnog standarda nezabeležen u dotadašnjoj istoriji na ovom prostoru ali i uporedno, na istoku Evrope.
Savez sindikata, doduše kao društveno-politička organizacija i deo tzv. kako se u to vreme govorilo "subjektivnih snaga na čelu sa SKJ (bivša KPJ) " , kao zastupnik interesa radničke klase tada u žargonu "neposredna radnička organizacija", takođe je dostigao zenit u masovnosti i ekonomskoj snazi.
Ogromne globalne promene, silazak sa svetske scene jednog društveno-ekonomskog sistema i prelazak društava država Istočne Evrope – pa i država nastalih na teritoriji SFRJ koja se raspala u ratu, u drugi, označava novi početak i za Savez sindikata Srbije i Savez sindikata Vojvodine - kao deo istog.
Osnovna promena koja je "pogodila" sindikat je da on prestaje biti društveno-politička i postaje interesna, dobrovoljna organizacija zaposlenih, nezavisna od države, poslodavaca i političkih partija.
Početne godine ovog perioda (od 1990.god.) za Savez sindikata su dale izazov reučlanjivanja članstva, obzirom na pluralizam i sindikalnog pokreta. Ovaj proces je obavljen uspešno i oko 90% zaposlenih se tada izjasnilo za pripadnost Savezu sindikata Srbije.
U periodu koji je usledio, Savez sindikata Vojvodine se afirmisao kao uspešan a i dobro organizovan deo Saveza sindikata Srbije. |
